Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα έγιναν προσπάθειες, είτε με εμπειρικούς είτε με επιστημονικούς τρόπους, να εξηγηθούν και να ερμηνευτούν φαινόμενα που προέρχονταν από την αλληλεπίδραση σώματος και νου. Το ανήσυχο πνεύμα των γιατρών, όπως ο Ιπποκράτης και ο Ασκληπιός, συνέλαβε την ιδέα της συσχέτισης της ψυχολογικής κατάστασης του ατόμου με τον καρκίνο.
Πιο συγκεκριμένα ο Ιπποκράτης, που πρώτος χρησιμοποίησε τον όρο «καρκίνωμα», πίστευε, σύμφωνα με τη γενική θεωρία του «Περί χυμών», ότι άτομα με μελαγχολική διάθεση έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν κακοήθεις όγκους και πρότεινε μια ολιστική προσέγγιση του ασθενούς όσον αφορά τη θεραπεία του, υποστηρίζοντας ότι πέρα από τη «βιολογική» θεραπεία» θα πρέπει να λαμβάνεται πρόνοια για την ψυχική υγεία και ευεξία του ασθενούς, φτάνοντας στο σημείο εφαρμογής ακόμα και μουσικοθεραπείας.
Όχι μόνο οι γιατροί αλλά και οι φιλόσοφοι της εποχής φαίνεται να υιοθετούν την άποψη περί ψυχοσωματικής ολότητας. Παράδειγμα αποτελεί ο Αριστοτέλης, ο οποίος πίστευε και διατεινόταν ότι «η ψυχή και το σώμα επηρεάζουν το ένα το άλλο» και πως, «αν η συνήθεια της ψυχής μεταβληθεί, μεταβάλλεται και το σώμα, ενώ αν η συνήθεια του σώματος μεταβληθεί, μεταβάλλεται και η ψυχή».
ΚΑΡΚΙΝΟΣ
η προσέγγισή του ως χρόνια νόσος
Η εμφάνιση μιας ασθένειας ανατρέπει τα πάντα στη ζωή ενός ατόμου.
Ειδικά όταν η ασθένεια αυτή είναι χρόνια επιδρά καταλυτικά στους ασθενείς αφού τα συμπτώματα είναι πολλαπλά.
Ουσιαστικά, ο ασθενής αναγκάζεται να αλλάξει τρόπο ζωής. Το βίωμα μιας νόσου, όπως ο Καρκίνος, είναι μία χρόνια και επίπονη ασθένεια που επιφέρει σοβαρές επιπτώσεις στους ασθενείς, οι οποίοι νιώθουν να χάνεται ο έλεγχος αλλά και η δύναμή τους στο να ανταπεξέλθουν ακόμη και στο όνομα της ασθένειας.
Ένας πολύ ισχυρός στρεσογόνος παράγοντας του ασθενούς είναι η αίσθηση της βίωσης της αλλοτρίωσης και της απόσυρσης από την επέλαση της ασθένειας με καταπέλτη την ιδέα του θανάτου από την ασθένεια αυτή.
Γνωρίζοντας τον Καρκίνο
Η λέξη «Καρκίνος» έχει ελληνική προέλευση και σημαίνει «κάβουρας». Και αυτό γιατί η αργή και επίμονη κίνησή του μέσα στο σώμα θυμίζει εκείνη του κάβουρα.
Το βασικό συστατικό του καρκίνου είναι ένας όγκος ή νεόπλασμα. Ωστόσο, οι όγκοι που ενδεχομένως να δημιουργηθούν, αρχικά δεν είναι ακόμη καρκίνος. Είναι απλώς όγκοι που το σώμα μπορεί να αντιμετωπίσει με επιτυχία, εφόσον παραμένουν εντοπισμένοι και καλοήθεις.
Σε περίπτωση όμως που κάποιος όγκος χαρακτηριστεί ως κακοήθης, τότε το άτομο διαγνώσκεται με καρκίνο.
Η αντιμετώπιση και η διαχείριση του καρκίνου εξαρτάται από ένα σύμπλεγμα παραγόντων, που υπεύθυνος για το πόρισμα και την εξέλιξη είναι ο θεράπων ιατρός που αναλαμβάνει τον ασθενή.
Ωστόσο, με το πέρασμα των χρόνων οι γιατροί που αναλάμβαναν ογκολογικούς ασθενείς, διαπίστωναν τη σημαντικότητα της συνύπαρξης και άλλων ειδικοτήτων που θα συντελούσαν υποστηρικτικά στην αντιμετώπιση της νόσου.
Έτσι, η συνδυασμένη αντιμετώπιση του καρκίνου μέσω της Ιατρικής, της Ψυχιατρικής, της Ψυχολογίας, της Κοινωνικής Εργασίας και άλλων παραϊατρικών ειδικοτήτων αποτελεί τις τελευταίες δεκαετίες την πιο αποτελεσματική θεραπευτική προσέγγιση της νόσου.
Η κατανόηση του Καρκίνου
Οι περισσότεροι άνθρωποι όταν σκέφτονται τον καρκίνο ξυπνάει μέσα τους ένα πολύπλοκο φάσμα αρνητικών συναισθημάτων. Δεν προκαλεί μάλιστα έκπληξη το γεγονός ότι αν ακούσουμε τη λέξη «καρκίνος», θα πάρουμε μια ψύχρα. Πολλές φορές μάλιστα νιώθουμε μία ταραχή, αφού το πρώτο που μας έρχεται στο μυαλό είναι η εικόνα της επάρατης νόσου ή ακόμα και ενός θανάτου.
Όταν κάτι προκαλεί τόση ταραχή, όσο το άκουσμα της λέξης, έχουμε την τάση να του γυρνάμε την πλάτη και να απομακρυνόμαστε, έχοντας την αίσθηση ότι αποφεύγοντας να το δούμε κατάματα «δεν θα μου συμβεί ποτέ».
Σε αντίθεση με αυτή την άποψη, βάσει του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (Π.Ο.Υ.) έρχονται τόσο οι έρευνες, οι οποίες αναφέρουν ότι ένας στους τρεις ανθρώπους κατά τη διάρκεια της ζωής του θα έρθει αντιμέτωπος με τον καρκίνο, όσο και τα στατιστικά στοιχεία που δείχνουν ότι ο Καρκίνος αποτελεί τη δεύτερη από τις κύριες αιτίες θνησιμότητας παγκοσμίως και τα ποσοστά θνησιμότητας για αυτήν την αιτία αυξάνονται με τα χρόνια.
Σίγουρα γνωρίζετε κάποιον κοντά σας που είναι ασθενής ή μπορεί να υποφέρει από την πιθανότητα υποτροπής ή μετάστασης ή να βιώνετε τη νόσο με τη δική σας σάρκα.
Όλα τα παραπάνω, πρέπει να μας δώσουν το ισχυρό μήνυμα, ότι κανείς δεν είναι άτρωτος και ανεπηρέαστος από τη συγκεκριμένη ασθένεια.
Ωστόσο, εκτός από τους θανάτους που καταγράφονται από τον Καρκίνο, είναι σημαντική η καταγραφή του πληθυσμού των ανθρώπων που βγήκαν νικητές από τη μάχη αυτή.
Αυτοί είναι οι λόγοι, για τους οποίους είναι σημαντικό να κοιτάξουμε τον Καρκίνο όπως ακριβώς είναι στην πραγματικότητα και να γνωρίσουμε τα εργαλεία που θα μας βοηθήσουν να τον αντιμετωπίσουμε.
Παράγοντες καρκινογένεσης
Κάθε χρόνια νόσος, όπως ο Καρκίνος, είναι μια σύνθετη και πολύπλοκη ασθένεια, τόσο ως προς τους παράγοντες που τη δημιουργούν όσο και ως προς αυτούς που συντελούν στην αντιμετώπιση της.
Η πολυπλοκότητα που συμβάλει στη δημιουργία και την ύπαρξη του Καρκίνου, όπως και κάθε χρόνια νόσο, έγκειται σε πολλούς παράγοντες, όπως:
- η κληρονομικότητα και τα γονίδια
- οι διατροφικές συνήθειες
- η ανυπαρξία φυσικής δραστηριότητας και κακής σωματικής κατάστασης (παχυσαρκία και ακινησία)
- ο ζημιογόνος τρόπος ζωής (κάπνισμα, κατάχρηση αλκοόλ κ.α.)
- οι ψυχολογικοί παράγοντες και η ανεπάρκεια της ψυχικής λειτουργίας (έντονο ή/και χρόνιο στρες, συναισθηματικές διαταραχές, ψυχοκοινωνικές κρίσεις κ.α.)
- οι χρόνια αμετάκλητες κοινωνικές συνθήκες (οικονομική κρίση και ανέχεια, μη αποδοχή της διαφορετικότητας από το οικείο περιβάλλον, κοινωνικές δυσλειτουργίες κ.α.)
Κανένας από μόνος του από αυτούς τους παράγοντες δεν μπορεί να εξηγήσει το φαινόμενο μίας χρόνιας νόσου με τρόπο ολοκληρωμένο ίσως ακόμα και πειστικό.
Θα λέγαμε λοιπόν πως όλες οι χρόνιες ασθένειες, όπως ο Καρκίνος, είναι ασθένειες που δημιουργούνται και προσβάλλουν ταυτόχρονα τον βιολογικό, τον ψυχολογικό αλλά και τον κοινωνικό ιστό του ασθενή.